Φρουροί της Παράδοσης. Στο μονοπάτι της αιγινίτικης αγγειοπλαστικής τέχνης.

Πηλός. Ένα υλικό πανάρχαιης προέλευσης που κλείνει στην καρδιά του τη γη.

Απο πηλό άλλωστε έπλασε ο Δημιουργός τον άνθρωπο σύμφωνα με τη γέννεση.

Επίσης, σε ολολόκληρο τον πλανήτη οι αρχαιολόγοι στις ανασκαφές τους, ανακαλύπτουν πάντα πήλινα κατασκευάσματα προερχόμενα απο την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Ο Πηλός είναι ένα υλικό που αντέχει στο χρόνο, και που είναι συνδεδεμένο διαχρονικά με την ανθρωπινη ύπαρξη και δημιουργία.

Η Αίγινα είναι πασίγνωστή απο την αγγειοπλαστική της δραστηριότητα.

Τα Αιγινίτικα κανάτια αποτελούν μια παλαιά παράδοση,   και οι Αιγινίτες τεχνίτες έχουν αφήσει το δικό τους μοναδικό στίγμα στην ιστορία της αγγειοπλαστικής.

Ενας απο τους λίγους πλέον αγγειοπλάστες που έχουν απομείνει να κρατούν την οικογενειακή σκυτάλη στην ιστορία της αιγινίτικης αγγειοπλαστικής, είναι ο Νίκος Σκλάβαινας το εργαστήριο του οποίου επισκεφθήκαμε ζητώντας του να μας δώσει την εικόνα της αγγειοπλαστικής του σήμερα, και να μας περιγράψει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στις μέρες μας το επάγγελμα του αγγειοπλάστη, που δυστυχώς ολοένα και φθίνει.

Κλεοπάτρα-Αλέξανδρος-Γεωργία

  Το εργαστήριο του Νίκου Σκλάβαινα είναι ενας λιτός χώρος, με έργα δικά του, αλλά κυρίως του πατέρα του που έφυγε πρίν λίγο καιρό, αφήνοντας στο ποδι του το Νίκο Σκλάβαινα το γυιό του συνεχιστή της οικογενειακής παράδοσης.

Γύρω φιγούρες έτοιμες να σου πουν την ιστορία τους.

Νίκο, μίλησε μας για την οικογένεια σου. Απο που προέρχεται, απο που κατάγεται, και κυρίως πως βρέθηκε εδώ στην Αίγινα.

Νίκος: Το 1910 ήλθε ο παππούς απο τη Σίφνο.

Εγκαταστάθηκε εδώ. Το πατρικό αυτό που μένω ήταν το σπίτι του παππού. Ο παππούς μόλις ήλθε απο τη Σίφνο μετά απο λίγο πήγε φαντάρος, μόλις γύρισε ασχολήθηκε αμέσως με την κεραμεική τέχνη. Έκανε ένα μικρό φούρνο και αρχισε σιγά σιγά να φτιάχνει κεραμεικά. Μετά παντρεύτηκε, έκανε έντεκα παιδιά. Ολα τα παιδιά του ασχολήθηκαν με την κεραμεική. Με τα γαϊδουράκια πηγαίνανε στα χωράφια στο μύλο που έχει άσπρο χώμα, την πασπάρα, το φέρνανε και το κάνανε πηλό. Με αυτά σχολιόντουσαν ολη η οικογένεια.

Οταν μεγαλώσανε τα παιδιά, μαζί και ο πατέρας μου κάποια μείνανε εδώ, και μερικά πήγανε στο Μαρούσι και ανοίξανε εκεί μαγαζιά, συνεχίσανε την κεραμική. Το 1970 ήτανε και ο πατέρας μου που ειχε πάρει μαζί με τα αδέλφια του μαγαζί στο Μαρούσι. Η δουλείά του όμως δεν ήτανε αυτή του πατέρα μου και γύρισε πίσω εδώ. Αυτό το μαγαζί παλιά έφτιαχνε τσιμεντόλιθους. Αυτή τη δουλειά έκανε αρχικά ο πατέρας μου. Οταν γύρισε εδώ τον πιάσανε τα αδέλφια του και του είπανε να τον βοηθήσουν να φτιάξει το μαγαζί για κεραμεικά. Λίγο πιο κάτω ειχε ο αδελφός του μαγαζί ο Σπύρος Σκλάβαινας. Πραγματικά τον βιηθήσανε, του πήρανε τον πρώτο τροχό, αυτόν εδώ που έχω ακόμα, και τον βοηθήσανε να αναπτυχθεί... 

 Ο παππούς απο τη Σίφνο την ήξερε την τέχνη;

Νίκος: Βέβαια, αυτή τη δουλειά έκανε και εκεί.

Τι τους έκανε να διαλέξουν την Αίγινα ; Γνώριζαν ότι εδω η τέχνη αυτή ευδοκιμούσε;

Νίκος: Βέβαια... Εδώ υπήρχαν τότε σαράντα καμίνια. Σαράντα καλλίτεχνες που έκαναν τη δουλειά αυτή.

Θυμάσαι κάποια ονόματα να μας πεις;

Νίκος: Φυσικά και θυμάμαι τους θείους μου. Ο θείος μου ο Αντρέας στο Μαρούσι, ζεί ακόμα, ο θείος μου Γιάννης πέθανε πρόπερσι που έκανε και αυτός την ίδια δυλειά, η θεια μου η Βαγγελιώ που είναι στα βριλίσσια, ο θείος μου ο Σπύρος ο συχωρεμένος εδω πιο κάτω που έκανε την ίδια δουλειά, ο πατέρας του Αργύρη του Σκλάβαινα που έχει την ταβέρνα εδώ στο Μεσαγρό, και που ήταν ο μόνος που δεν ασχολήθηκε με την κεραμική, ο θείος ο Γιώργης που ηταν το πρωτο παιδί του παππού και ο πρώτος καλιτέχνης της κεραμικής. Αυτός ομως δεν ασχολήθηκε μετά με την κεραμική, ασχολήθηκε με τις πέτρες, σκάλιζε πέτρες ....

Τα παιδιά των θείων σου συνέχισαν την παράδοση;

Νικος: Οχι , κανένας.

 Τα μαγαζιά στο Μαρούσι;

Νίκος: Οχι μονο ενα δύο μαγαζιά έχουν μείνει απο τα ξαδέλφια μου. Οι άλλοι τα κλείσανε και τα κάνανε μαιζονέτες.

Πες μας μερικές πληροφορίες για το υλικό, την πασπάρα που είναι και το χαρακτηριστικό τη Αίγινας.

Νίκος: Η Πασπάρα είναι το κανονικό χώμα, αυτό το κιτρινωπό. Εδω στο νεκροταφείο  του Μεσαγρου απο πίσω έχει πολύ.  Έχει κι εδώ στους Μύλους που έχουμε ενα χωράφι , και το παίρναμε απο εκεί εμείς. 

Αυτή η δουλειά  θέλει διαδικασία μια βδομάδας περίπου επεξεργασία. Το φέρνανε παλιά με τα γαϊδούρια, τωρα με το φορτηγό.Το απλώνανε και το σπάγανε παλιά γιατι ηταν ξερά κομμάτια. Τα σπάγανε με ενα ξύλο τον κόπανο που λέγανε τότε, και μετά το βάζανε στην καρούτα μέσα (ενα τετράγωνο πλαίσιο). Ετσι το κάνω και τώρα.

Γεμίζω με νερό, το αφήνω μια μέρα μέσα να λιώσει καλά, να γίνει αλοιφή, και την επόμενη μέρα το πιάνω με το φτιάρι, το ανακατεύω και το σουρώνω σ' ένα άλλο πλαίσιο μετά. 
Εκεί το αφήνω πέντε εξη μέρες να στεγνώσει, οχι τελείως βέβαια για να μπορέσω να το κόψω, και να το φέρω μέσα στο μαγαζί.

Την επόμένη μέρα λοιπόν πρέπει ο πηλός να ζυμωθεί σαν το ζυμάρι. Να ζυμωθεί καλά για να μην εχει αέρα. 
Αυτή ειναι μια δύσκολή διαδικασία.

Ο πηλός πρέπει να ζυμωθεί καλά για να μην έχει αέρα και σκάει. Μετά πάει στον τροχό. Ο τροχός ειναι ο ίδιος που του έκαναν δώρο τα αδέλφια του πατέρα μου.

Η πιο τεχνική πλευρά. Φαίνεται εύκολο αλλά δεν είναι, μια τρίχα να σου ξεφύγει και ... πάει..

 Έτοιμο! Αφού κατασκευαστεί  λοιπόν το κομμάτι, το αφήνω να στεγνώσει μια μέρα και πάει στο καμίνι, φούρνο δηλαδή όπου ψήνεται σε μεγάλες θερμοκρασίες.

Ερώτηση:  Με ξύλα; Ξυλόφουρνος;

Νίκος: Ναι. Πρώτα βάζουμε ξύλα, ο φούρνος εχει πορώλιθους και οταν ζεσταθει καλά ψήνοντα τα κεραμικά. Βέβαια, οι φούρνοι πλέον στα περισσότερα εργαστήρια είναι ηλεκτρικοί. Εγώ ακ΄0ομα τον καίω με ξύλα.

Τα παλιά χρόνια θυμάμαι ο πατέρας μου κουβαλούσε τσουβάλια απο αμυγδαλότσουφλα, και τα χρησιμοποιούσε για να ανάβει τη φωτιά στο καμίνι.
Αυτό είναι. Είναι δύσκολο, θέλει πολύ χρόνοα μέχρι να γίνει,αλλά όταν ενα κομμάτι τελειώνει είναι μεγάλη η ικανοποίηση.

Αγγειοπλαστική. Μια παράδοση που πέρασε απο χέρι σε χέρι πολλές γενιές για να φτάσει στο σήμερα της τεχνολογίας και της κρίσης, δύο παράγοντες που δεν ευνοούν την εξέλιξη της παραδοσιακής αγγειοπλαστικής.

Ο Νίκος Σκλάβαινας είναι απο τους τελευταίους συνεχιστές της οικογενειακής παράδοσης. Θα τα καταφέρει; Εξαρτάται κατά μεγάλο βαθμό απο το δικό του μεράκι και προσπάθεια. Του ευχόμαστε καλή δύναμη.

Ο Νίκος Σκλάβαινας παραδίδει μαθήματα σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει την παραδοσιακή τέχνη της αγγειοπλαστικής όπως εκείνος τη διδάχτηκε απο την οικογένεια του. Το τηλέφωνο του ειναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου.

Ευχαριστούμε τον Νίκο για τη φιλοξενεία και την πρόθυμη ξενάγηση στο εργαστήριο του.

Γεωργία Σταυριανέα